والفجر

بهتان

 بهتان عبارت است از نسبتى که به مسلمانى داده مى‏شود و در او نیست و او از ان نسبت ناخشنود مى‏شود.

پیامبر اکرم(ص) درباره بزرگى این گناه فرمودند:

کسى که به زن و یا مرد مؤمنى بهتان زند یا درباره او چیزى گوید که در او نیست خداوند او را بر تلى از آتش مى‏نهد تا از آن چه درباره او گفته است خارج شود از عهده گناهش برآید.

بهتان گناهى است که همه نتایج سوء غیبت را داراست، زیرا موجب ناامنى اخلاقى جامعه مى‏شود. با رواج بهتان هیچ کس درباره آبروى خود در ایمنى نخواهد بود. کسى که مؤمنى را به ارتکاب عملى خلاف متهم مى‏کند آبروى او را مى‏برد. بى‏خبرى کسى که به او تهمت مى‏زنند از بى‏خبرى کسى که غیبت او را مى‏کنند بیشتر است، زیرا غیبت شنونده از عیوب خود آگاه است ولى کسى که به او تهمت مى‏زنند عملى را به او نسبت داده‏اند که او مرتکب نشده است و روح او از آن بى‏خبر است. بنابراین ظلمى که با تهمت بر کسى روا داشته مى‏شود، بسیار بزرگ است.

هر چقدر عملى که به یک مؤمن نسبت داده مى‏شود زشت‏تر باشد، آسیبى که به آبروى او وارد مى‏شود بیشتر است. ولى به هر حال کسى که بهتان مى‏زند به خود و خدا و دیگران خیانت کرده است.

در قرآن کریم آمده استادامه مطلب

و من یکسب خطیئة او اثما ثم یرم به بریئا فقد احتمل بهتانا و اثما مبینا؛  

و هر کس خطا یا گناهى مرتکب شود سپس آن را به بى‏گناهى نسبت دهد قطعا بهتان و گناه آشکارى بر دوش کشیده است.

در آیاتى که پیش از این آیه آمده است از تهمت زنندگان با این تعابیر یاد شده است: الذین یختانون انفسهم و خواناً اثیما.

سخن چینى

سخن چینى یا نمیمه یعنى سخنى را که کسى درباره دیگرى گفته است براى او باز گفتن، یعنى سخنى را گوینده در ذم دیگرى گفته است به نزد شخص مورد مذمت بردن.

این عمل از آن جهت که سخن چین، سخنى را که گفته شده است انتقال مى‏دهد و چیزى بر آن نمى‏افزاید، همچون غیبت است.

پیامبر اکرم(ص) درباره سخن فرمودند:

لا یدخل الجنة نمام؛

هیچ سخن چینى وارد بهشت نمى‏شود.

و نیز در عبارتى دیگر فرمودند:

ان ابغضکم الى اللَّه تعالى المشاؤون بالنمیمه المفرقون بین الاخوان؛

مبغوض‏ترین شما نزد خداوند متعال راهیان به سخن چینى هستند که بین برادران جدایى مى‏افکنند.

سخن چینى همچون غیبت موجب سستى روابط میان برادران مؤمن مى‏شود و آرامش اجتماع را از میان مى‏برد.

عیب‏جویى

عیبجویى یعنى در کمین شناخت عیوب دیگران بودن این عمل به هر انگیزه‏اى که باشد زیان آور است. اگر عیبجویى به انگیزه شایع کردن عیوب دیگران باشد آزار و آسیب به دیگران است و از باب ایذاء مؤمن نادرست است و موجب سردى روابط اجتماعى و احساس ناامنى در جامعه مى‏شود و اگر به این انگیزه باشد که شخص صاحب عیب را مورد سرزنش قرار دهد روابط فرد عیبجو با صاحب عیب سرد و ناسالم مى‏شود. عیبجویى حتى اگر صرفا براى شناخت عیوب دیگران باشد باز هم ناپسند است؛ زیرا اعتماد فرد عیبجو به دیگران اندک و سوءظن او به دیگران زیاد مى‏شود و دچار تنهایى و انزوا خواهد شد. فرد عیبجو از برقرارى ارتباط صمیمى با دیگران محروم است. این محرومیت او را از فواید روابط برادرانه محروم مى‏کند و خداوند نیز که پوشاننده عیوب دیگران است، از آشکار شدن عیب بندگانش ناخشنود خواهد بود.

پیامبر اکرم(ص) فرمودند:

لا تتبعوا عثرات المسلمین، فانه من یتبع عثرات المسلمین یتبع اللَّه عثراته، و من تتبع اللَّه عثراته یفضحه؛

لغزش‏هاى مسلمین را پى‏گیرى نکنید، زیرا کسى که در پى لغزش مسلمین باشد خداوند لغزش‏هایش را پى مى‏گیرد و کسى که خداوند لغزش‏هایش را پى گیرد خدا او را مفتضح مى‏کند.

در جستجوى کشف عیوب دیگران بودن یعنى درخواست کردن کشف چیزى که پوشیده ماندنش مقصود ستارالعیوب است، و این مخالف با سنت خداست. بسا که آگاهى از عیوب دیگران، موجب عادى شدن عیوب و گناهان در چشم انسان شود و زشتى گناه را نزد عیبجویان اندک سازد. پس بهتر است که هر کس در جستجوى عیوب خویش و اصلاح آن‏ها باشد.

من نظر فى عیب نفسه اشتغل عن عیب غیره؛

کسى که به عیب خویش بنگرد از عیوب دیگران منصرف مى‏شود.

امیرالمؤمنین(ع) درباره برخورد با گناهکاران، سخن جامعى دارند که در این جا نقل مى‏کنیم:

بر کسانى که گناه ندارند و از سلامت دین برخورداند، سزاست که بر گناهکاران و نافرمانان رحمت آرند و شکر این نعمت بگذارند چندان که این شکرگزارى آنان را مشغول دارد و به گفتن عیب مردمان وانگذارد. تا چه رسد به عیبجویى که برادر را نکوهش کند و به آن چه بدان گرفتار است سرزنش کند. آیا به خاطر ندارد که خدا چگونه بر او بخشید و گناهان او را که از گناهى که بدان دیگرى را سرزنش مى‏کند بزرگ‏تر بود پوشایند. چگونه او را به گناهى سرزنش مى‏کند که خود مانند آن را مرتکب شده است و اگر چنان گناهى نداشته گناهان دیگرى داشته که از آن گناه بزرگ‏تر است و به خدا سوگند اگر گناهى که کرده بزرگ نیست و گناهى کوچک است جرأت او را بر گفتن زشتى مردمان باید گناهى بزرگ‏تر شمرد.

اى بنده خدا در عیب‏گیرى کسى که گناهى کرده است شتاب مکن زیرا امید مى‏رود که آن گناه را بر او ببخشند و بر گناه کوچک خود ایمن مباش! شاید که تو را بر آن عذاب کنند پس اگر از شما کسى عیب دیگرى را دانست بر زبان نراند به خاطر عیبى که در نزد خود مى‏داند و شکر بر کنار ماندن از گناه او را باز دارد از آن که دیگرى را که به گناه بزرگ‏تر گرفتار است بیازارد.

یارى و همکارى

اگر انسان مؤمن دل خویش را از بدگمانى پاک سازد و حسد و دروغ و غیبت را به دور اندازد، مى‏تواند به دیگران یارى رساند و در تعقیب اهداف اجتماع مشارکت کند. بنابراین پاکسازى دل و رفتار از موانع سازگارى با دیگران مقدمه مناسب براى سازگارى را فراهم مى‏کند و سازگارى بیشتر مردم با هم جامعه را یک پارچه به سوى اهداف مشترک حرکت مى‏دهد یارى به دیگران و همکارى براى اهداف مشترک هم از لحاظ عقلى پسندیده است و هم دین بر خوبى آن تأکید بسیار دارد.

درباره اهمیت یارى مؤمنان امام باقر(ع) فرمودند:

 

کسى که در یارى و اقدام به رفع حاجت برادر مسلمانش کوتاهى کند، مبتلا به یارى کسى که بر او گناه مى‏کند مى‏شود و پاداشى نمى‏یابد.

اهمیت اهتمام به امور مسلمین، چنان است که پیامبراکرم(ص) فرمودند:

 

کسى که صبح کند و به امور مسلمین اهتمام نکند. مسلمان نیست.

و نیز از ایشان روایت شده است:

 

کسى که نیازى از برادر مؤمنش را برآورد گویا همه عمر خود را عبادت کرده است.

خداوند متعال در قران کریم مسلمانان را به همکارى با یکدیگر در کارهاى نیک دعوت فرموده است و از آنان خواسته است که در راه ایمان و آخرت، و بر اساس تقواى الهى همکارى کنند:

 

و در نیکوکارى و پرهیزکارى با یکدیگر همکارى کنید و در گناه و تعدى دستیار هم نشوید.

 

<** ادامه مطلب... **>

<** ادامه مطلب... **>

<** ادامه مطلب... **>

<** ادامه مطلب... **>

<** ادامه مطلب... **>

<** ادامه مطلب... **>

<** ادامه مطلب... **>

<** ادامه مطلب... **>

<** ادامه مطلب... **>

<** ادامه مطلب... **>

<** ادامه مطلب... **>